Tachografy, czyli urządzenia do pomiaru przejechanej przez pojazd drogi, prędkości oraz godzin pracy i odpoczynku kierowcy są obowiązkowym wyposażeniem autobusów i ciężarówek o dopuszczalnej masie całkowitej (DMC) powyżej 3,5 tony.
Według rozporządzenia 561/2006 maksymalny czas prowadzenia pojazdu w tych przypadkach wynosi do 9 godzin przy zachowaniu obowiązkowej 45-minutowej przerwy co 4,5 godziny, kontrola przestrzegania tego przepisu jak i innych związanych czasem prowadzenia i odpoczynkami jest możliwa dzięki tachografom. Inspekcja Transportu Drogowego wyrywkowo kontroluje zatem tachografy w autobusach i ciężarówkach, by wychwytywać ewentualne nieprawidłowości, dlatego w pojazdach tych wymagane jest posiadanie sprawnego tachografu.
Stały rozwój urządzeń pomiarowych i postępująca informatyzacja pozwalają na lepsze wykorzystanie systemów pomiarowych. Tradycyjne analogowe tachografy, wykonane z woskowanych papierowych dysków pozwalają bowiem na manipulowanie nimi i w efekcie umożliwiają fałszowanie danych. Tachografy cyfrowe kodują natomiast dane na zewnętrznych kartach chipowych oraz zapisują je dodatkowo w pamięci urządzenia: są one dostępne na rynku od 2006 roku.
Trzecia generacja produktów do rejestracji czasu pracy to tachografy inteligentne: mają one łączność satelitarną oraz automatycznie zgrywają dane dotyczące miejsca pobytu ciężarówki. Mierzą również start i początek trasy oraz szybkość i dystans. Są one dużym udogodnieniem zarówno dla kierowców, jak i pracodawców, bowiem scalają wszystkie dane i nie wymagają ręcznego porównywania zapisów z tarcz i dysków z kartami kierowców i zaświadczeniami. Ponadto wprowadzenie inteligentnych tachografów zapewni skuteczniejszą kontrolę: dane będą przekazywane zdalnie za pomocą systemu satelitarnego do specjalnych ośrodków. Zdalne kontrole pozwolą na sprawdzanie danych pojazdów bez konieczności ich zatrzymywania, co z kolei ograniczy liczbę koniecznych identyfikacji przy jednoczesnej lepszej wykrywalności oszustw i prób fałszowania danych. Komisja Europejska podaje bowiem, że na 100 kontrolowanych kierowców zawodowych średnio siódmy dopuszcza się manipulowania tachografami w celu zmiany godzin pracy i odpoczynku. Jest to niebezpieczne nie tylko dla zdrowia samego kierowcy, ale również powoduje ryzyko wystąpienia wypadków drogowych, szczególnie niebezpiecznych przy udziale samochodów ciężarowych. Co prawda sama transmisja danych nie będzie stanowiła podstawy do wymierzenia kary lub nałożenia sankcji, jednak wprowadzi duże ułatwienie i umożliwi szybsze wykrywanie przypadków łamania prawa. Parlament Europejski dąży również do tego, by system analizy danych był spójny dla wszystkich krajów członkowskich, co pozwoli na weryfikację danych również w przypadku transportu międzynarodowego. Obowiązek przeszkolenia inspektorów do obsługi systemu będzie leżał po stronie władz państwa. Postępujący rozwój technologiczny i możliwość skorzystania z nowych form pomiaru czasu pracy sprawiają, iż konieczne jest wprowadzenie zmian w przepisach dotyczących kontroli. Analogowe tachografy są mniej dokładne i uciążliwe w obsłudze, przez co zostają zastępowane tachografami cyfrowymi. Na te z kolei kierowcy wpływają poprzez zamontowanie silnych magnesów na impulsatorze skrzyni biegów. Żaden pracodawca nie powinien przymykać na to oczu, bowiem takie działania powodują nie tylko spadek koncentracji kierowcy w wyniku przekraczania dopuszczalnego czasu pracy, ale również niszczenie tachografów oraz wadliwe działanie systemów ABS i kontroli trakcji w przypadku gwałtownego hamowania. Wykrycie tego typu dodatkowych urządzeń wiąże się z nałożeniem kary w wysokości 10 000 zł.
Wprowadzenie systemu inteligentnych tachografów i możliwość zdalnej kontroli ograniczy takie przypadki oraz pomoże w egzekwowaniu obowiązkowych przerw w czasie jazdy. Przepisy wprowadzające zmiany znaleźć możemy w rozporządzeniu nr 165/2014. Uchyla ono rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz zmienia rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady. Rozporządzenie obowiązuje od 2 marca 2016 r, do roku 2021 zaś organy kontrolne mają być obowiązkowo wyposażone w urządzenia do obsługi systemu, choć oczywiście poszczególne państwa mogą wprowadzić działanie systemu od momentu wejścia do obrotu nowych tachografów. Wejście w życie nowych przepisów wiąże się z jednej strony z większym przestrzeganiem prawa odnośnie czasu pracy i odpoczynku, z drugiej natomiast - może generować dodatkowe koszty dla przedsiębiorców i posiadaczy pojazdów objętych obowiązkiem posiadania rejestratorów czasu pracy. o ile sam system satelitarny ma być bezpłatny, koszt urządzenia bowiem może wynieść nawet do 200 euro. Warto wspomnieć, iż nowe przepisy stosowane będą wyłącznie wobec kierowców zawodowych. Jeżeli w danej firmie samochód przewozi materiały, sprzęt lub wyposażenie używane przez kierowcę w pracy na odległość od siedziby nie większą niż 100 km, zostanie on wyłączony spod przepisów. Warunkiem koniecznym jest waga samochodu dostawczego mniejsza niż 7,5 tony oraz by prowadzenie samochodu nie było podstawową działalnością kierowcy.
